Valkenswaard War Cemetery, deel 3
Na in de eerste afleveringen een meer algemeen beeld te hebben geschetst van het Valkenswaardse militaire kerkhof, wordt nu ingegaan op de geschiedenis van de begraafplaats zelf.
Op dag één van Operation Market Garden - zondag 17 september - wordt Valkenswaard bevrijd, als eerste Noord-Brabantse gemeente. Bij die geallieerde opmars vallen vele doden en gewonden. De doden krijgen meestal een veldgraf op of nabij de plaats waar zij zijn gesneuveld. Al in mei 1945 is sprake van een ‘British Cemetry’ en worden de eerste stoffelijke overschotten van militairen van hun veldgraven overgebracht naar hun definitieve laatste rustplaats. Op 5 oktober 1945 vestigt de 55 Graves Concentration zich in Valkenswaard met als taak het opgraven, identificeren en herbegraven van gesneuvelden van het Gemenebest in en rond Valkenswaard. Dat laatste vindt plaats op een perceel van 3.000 m2 aan de Luikerweg, pal naast de route die de bevrijders op 17 september 1944, komend van Lommel hadden afgelegd. De graven worden in eerste instantie voorzien van een eenvoudig houten kruis. In juni 1946 wordt de Valkenswaard War Cemetery overgedragen aan de Imperial War Graves Commission. In de periode daarna krijgen de graven natuurstenen grafstenen. De toegang van de begraafplaats ligt aan de Luikerweg, zodat het terrein vanaf de zijkant wordt betreden. Dit wijkt af van de gebruikelijke opzet, waarbij de graven met het gezicht naar de ingang zijn gericht. Het terrein krijgt in 1949 van hekwerk met gaas aangebracht. In dat jaar omschrijft de War Graves Commission de begraafplaats als ‘A small cemetery nicely situated in a clearing in a pine wood’. Tussen 1949 en 1951 krijgt de begraafplaats zijn huidige vorm met een poort, een shelter en een Cross of Sacrifice.
Opmerkelijk
De begraafplaats telt 222 graven van Britse militairen die voor het overgrote deel in september 1944 zijn gesneuveld bij de bevrijding van Valkenswaard en omgeving. De graven zijn in zes rijen gesitueerd aan de beide zijden van de centrale as. Overigens is het opmerkelijk dat maar een kleine strook aan de zuidzijde tot aan de eerste rij grafstenen - ongeveer een kwart van de totale oppervlakte - behoort tot de gemeente Valkenswaard. Het overgrote deel van de begraafplaats ligt op Westerhovens - nu Bergeijks - grondgebied. Elk jaar vinden er op 4 mei en 17 september herdenkingsdiensten plaats.
Het Valkenswaard War Cemetery past binnen de huisstijl van CWGC-begraafplaatsen. De bouwkundige onderdelen, zoals de entree, het Cross of Sacrifice en de shelter, zijn standaard-elementen van een War Graves Commission begraafplaats. Het kerkhof maakt deel uit van een internationaal stelsel van oorlogsbegraafplaatsen. De begraafplaats herdenkt gevallenen van het Nederlandse front bij de bevrijding van Valkenswaard en omgeving in het najaar van 1944. Daarmee is de dodenakker een tastbaar onderdeel van de oorlogsgeschiedenis van de regio en een blijvende herinnering aan de gevolgen van oorlog.
Henk van Mierlo
Oproep
Mocht u nog verhalen, foto's of films over de Tweede Wereldoorlog in Valkenswaard hebben en die - al dan niet in kopie - ter beschikking willen stellen aan de Valkenswaardse heemkunde, dan is Weerderheem daarin zeer geïnteresseerd. Neem daarvoor contact met ons op via een briefje in onze bus Oranje Nassaustraat 8F of onze website weerderheemvalkenswaard.nl/contact/
Heemkundekring Weerderheem, Oranje Nassaustraat 8F, 5554 AG Valkenswaard.